|
Herbarijum Univerziteta u Novom Sadu, Prirodno-matematičkog fakulteta, Departmana za biologiju i ekologiju – Herbarium BUNS
Herbarijumska kolekcija Univerziteta u Novom Sadu, Prirodno-matematičkog fakulteta, Departmana za biologiju i ekologiju je zvanična naučna kolekcija koja je od 2003. godine prijavljena u međunarodni registar herbarijuma Index Herbariorum (http://sweetgum.nybg.org/science/ih/herbarium_details.php?irn=126775).
Kolekcija je nastala 1947. godine na tadašnjoj Višoj pedagoškoj školi u Novom Sadu u okviru grupe botaničkih predmeta. Ova kolekcija je danas izdvojena kao celina i obuhvata 7500 eksikata sa područja Panonske nizije i Jadranskog primorja. Iz tog perioda datira i karpološka zbirka sa oko 80 eksikata. Celokupna zbirka je nastala kao sredstvo za izvođenje nastave i time je njena vrednost izuzetna. Pod tim se podrazumeva deo zbirke uređen za izvođenje nastave iz različitih predmeta: morfologija i anatomija biljaka, sistematika biljaka, biogeografija i ekologija. Eksikati su presovani, sušeni ili u vodenim rastvorima, a materijal čine biljke, alge i gljive. Ova kolekcija predstavlja osnov za nastajanje celokupne zbirke, a zbog specifične uređenosti, ona je izdvojena kao istorijska kolekcija.
Današnja uređenost herbarijuma je nastala sa osnivanjem Prirodno-matematičkog fakulteta. U ovom periodu je sakupljeno i deponovano oko 180.000 eksikata, organizovanih u 13 kolekcija: osnovna (generalna) zbirka, studentski herbarijum (svakodnevno se koristi u nastavi na fakultetu), zbirka semena, algi, gljiva, mahovina, gala (cecidija), polena, vodenih preparata, tipova, vaučera, istraživačka (taksonomska) zbirka i zbirka vegetacije Vojvodine.
Najbrojnija je osnovna kolekcija koja obuhvata materijal poreklom sa prostora Panonske nizije (Vojvodine) i obala Jadranskog mora, ali se u zbirci nalazi i materijal sa područja ostalih delova Srbije, Crne Gore, Bosne i Hercegovine, Slovenije, Makedonije, Mađarske, Rumunije, Bugarske, Austrije, Rusije, Belorusije i severne Amerike.
Po važnosti se ističu i zbirka vodenih preparata nastala tokom istraživanjem vodenih ekosistemata pre svega na području Vojvodine (reke Dunav, Tisa, kanalska mreža Dunav-Tisa-Dunav i Zasavica). Osim toga zbirka gala je posebna specifičnost herbarijuma, jer su ove kolekcije najčešće deo zooloških zbirki. U herbarijumu se čuva kolekcija od oko 400 eksikata sušenih biljaka domaćina i formiranih gala na njima. Ovaj materijal je sa područja Vojvodine i Stare planine. Posebnu vrednost ima herbarijum vegetacije Vojvodine, koji je nastao u okviru istoimenog višegodišnjeg projekta. Celokuppna kolekcija je organizovana prema lokalitetima i biljnim zajednicama i broji oko 20000 eksikata. Naučni doprinos kolekcije ogleda se i u postojanju kolekcije tipova, kolekcije vaučera i taksonomske zbirke.
Doprinos kolekciji dali su profesori, asistenti, saradnici i studenti koji materijal sakupljaju tokom terenskih istraživanja, nastavnih ekskurzija i putovanja.
U herbarijumu su realizovana i dva projekta restauracije i revizije biljnog materijala značajnih muzejskih kolekcija. Revidirani su i restaurirani herbarijum Đule Prodana i herbarijum Velike kikindske gimnazije. Herbarijum Đule Prodana je nastao početka 20. veka i danas se čuva u Gradskom muzeju u Somboru. Herbarijum je nastao na Višoj pedagoškoj školi, danas Učiteljskom fakultetu u Somboru. Herbarijum Velike kikindske gimnazije je nastao u periodu 1850-1940, a čuva se u Nacionalnom muzeju u Kikindi. Digitalizovan materijal ove kolekcije je dostupan na uvid.
U postupku je i realizacija projekat restauracije a zatim i revizija najstarije kolekcije u Srbiji, zakonom zaštićene zbirke „Herbarijum Andrije Volnog“ koja se nalazi u Karlovačkoj gimnaziji.
Herbarijum kao muzejska kolekcija je otvoren i za javnost. Svake godine, tokom manifestacije Noć biologije, deo materijala bude izložen i predstavljen javnosti. Osim toga različitim radionicama je predstavljen i na manifestacijama Noć istraživača i Festival nauke u Novom Sadu. O značaju herbarijuma je govoreno i na naučnom festivalu „FiZi biZi fest 6“ u Somboru. Pokret gorana Novog Sada je dve godine program manifestacije „Novosadska jesen“ tematski organizovao u saradnji sa saradnicima herbarijuma: 2014. godine u čast rođenja Josifa Pančina, a 2017. godine u znak obeležavanja 220. godina od osnivanja herbarijuma Andrije Volnog.
Milica Rat, rukovodilac u naučnoj zbirci herbarijum
ČLANOVI:
prof. dr Ružica Igić, redovni profesor prof. dr Goran Anačkov, vanredni profesor prof. dr Dragana Vukov, redovni profesor Mirjana Ćuk, asistent Boris Radak, asistent Bojana Bokić, asistent Miloš Ilić, asistent Slobodan Bojčić, stručni saradnik Predrag Košutić, laborant
Studenti saradnici:
Marko Rućando, istraživač saradnik, student doktorskih studija Ana Vestek, istraživač saradnik, student doktorskih studija Đurđica Janjić, istraživač saradnik, student doktorskih studija Marija Kovački, istraživač pripravnik, student doktorskih studija Goran Tmušić, istraživač pripravnik, student doktorskih studija Jelena Knežević, student doktorskih studija |
|
english